Phạt con là cần thiết để giáo dục trẻ. Nhưng phạt con khoa học không phải là đánh con. Dưới đây là cách phạt con khoa học giúp trẻ thông minh ngoan ngoãn.
Hiểu tâm lý trẻ từ 1 – 6 tuổi để phạt con khoa học
– Dưới 1 tuổi: Trẻ có sự gắn bó chặt chẽ với mẹ hoặc người chăm sóc trực tiếp để có cảm giác an toàn, thông qua sự yêu thương, chăm sóc, trò chuyên, vui đùa… Nếu bị phạt (dọa nạt, đánh mắng), trẻ sẽ mất cảm giác đó và trở nên sợ hãi, ảnh hưởng sớm đến sự phát triển về ngôn ngữ và tương tác xã hội.
– Từ 1 – 3 tuổi: Trẻ bắt đầu muốn khẳng định bản thân nên thường tự làm nhiều thứ. Trong khi, tư duy còn mang tính cụ thể, và tay chân hoạt động còn vụng về nên dễ gây ra hỏng hóc, đổ vỡ. Nếu bị trừng phạt thân thể hoặc bị quát mắng to tiếng trẻ thường chống đối, bướng bỉnh hoặc phản ứng giận dữ, la hét hay ăn vạ.
– Từ 3 – 6 tuổi: Trẻ đã phát triển ngôn ngữ, nói được câu hoàn chỉnh, nhận biết được giới tính, tăng dần khả năng tụ điều chỉnh bản thân và thích khám phá thể giới xung quanh. Trẻ cũng đã có tính thích khẳng định nên thường bường bỉnh, dễ bị coi là “ hư” và bắt đầu học những gì là đúng, phù hợp về mặt xã hội. Do rất nhạy cảm nên nếu bị trừng phạt bằng cách đánh hay quát mắng nặng nề khi mắc lỗi, trẻ trở nên kém tự tin, thu mình, giảm hứng thú học hỏi.
Tác hại của việc phạt con không đúng cách
Sở dĩ phụ huynh thường áp dụng biện pháp trừng phạt trẻ vì có những quan niệm sai lầm như: cho rằng người lớn luôn đúng, trẻ phải luôn biết tuân theo mệnh lệnh, phạt con càng sớm càng tốt để trẻ biết vâng lời, ngoan ngoãn, phải nghiêm khắc thì mới được trẻ tôn trọng, trẻ dễ hư nếu không bị đánh, thử cách khác không được và chỉ phạt bằng roi thì hiệu quả mới nhanh…
Thế nên khi trẻ mắc lỗi, không ít phụ huynh đã áp dụng biện pháp dạy con bằng cách đánh trẻ và trừng phạt tinh thần bằng quát mắng. Trừng phạt thân thể là những hành vi gây đau đớn hoặc thương tích cho cơ thể của trẻ như đánh, cấu véo, đá, tát, nhốt, treo, bắt quỳ, không cho ăn uống…
Trừng phạt tinh thần là những hành vi gây tổn thương về tâm lý tình cảm như mắng chửi, chế nhạo, sỉ nhục, đe dọa, không chăm sóc, bỏ rơi…
Những hình thức phạt con trên gây ra những hậu quả xấu về mặt tâm lý như: trẻ không hiểu tại sao cha mẹ nói yêu quý nhưng lại đánh mắng mình, lo lắng, sợ hãi, mất tự tin, tức giận tìm cách trả thù, tìm cách lừa dối đối phó để lần sau không bị phạt, trở nên trơ lì không biết sợ, hiểu sai rằng bằng bạo lực có thể giải quyết được vấn đề…
Nếu còn nhỏ mà hay bị trừng phạt, trẻ sẽ hình thành nhân cách không ổn định và sau này, có thể lại giáo dục con cái theo kiểu trừng phạt.
Những cách phạt con khoa học
1. Phạt con đứng úp mặt vào tường: Cách phạt này sẽ giúp trẻ bình tâm suy nghĩ về hành động sai trái của mình. Tùy vào độ tuổi bố mẹ có thể yêu cầu con đừng úp mặt vào tường trong khoảng 5-15 phút. Cách phạt này không làm tổn thương trẻ, lại đánh trúng tâm lý nên sẽ hữu ích hơn nhiều việc đánh mắng con.
2. Phạt con ngồi yên một chỗ: bố mẹ có thể áp dụng cách này khi trẻ mắc lỗi cái nhau, đánh nhau với anh chị em, bạn bè. Lúc này tâm trạng trẻ còn đang bức xúc, nếu bị mắng trẻ sẽ rất dễ tỏ thái độ chống đối, vì vậy bố mẹ hãy yêu cầu con ngồi một mình trong phòng trong một khoảng thời gian yên tĩnh. Sauk hi trẻ đã bình tĩnh trở lại, bố mẹ có thể vào và phân tích đúng sai cho con một cách nhẹ nhàng.
3. Phạt con làm việc nhà: Khi bé mắc lỗi vứt đồ chơi, đồ đạc lung tung, bôi bẩn ra tường và sàn nhà… bố mẹ nên áp dụng hình phạt này để rèn cho con ý thức trách nhiệm đồng thời rèn luyện khả năng làm việc nhà.
4. Phạt con đọc sách và chép phạt: Hình phạt này nên áp dụng cho trẻ đã biết đọc biết viết khi trẻ mắc lỗi dùng bạo lực, lấy đồ của người khác, nói dối… Khi trẻ mắc những lỗi nghiêm trọng này là con đang rất gần với ranh giới của một đứa trẻ hư, việc bạn đánh mắng trẻ chỉ càng đẩy con tới gần hơn ngưỡng hư hỏng mà thôi. Tốt nhất là bạn nên phạt con bằng cách yêu cầu đọc hết một cuốn sách mà bạn lựa chọn (mang tính chất giáo dục) sau đó hãy yêu cầu con chép phạt một câu hoặc một đoạn có ý nghĩa trong cuốn sách. Phương pháp khoa học này sẽ giúp trẻ tự điều chỉnh lại hành vi và tâm lý của mình.
5. Phạt con nhặt hạt đậu: Nếu trẻ không nhẫn nại, làm việc bỏ dở giữa chừng bạn hãy phạt con bằng cách trộn hai hoặc ba loại đậu vào với nhau và yêu cầu con phải nhặt riêng từng loại ra những bát khác nhau. Cách phạt này sẽ giúp trẻ rèn luyện tính kiên nhẫn.
6. Phạt bằng cách cấm con làm thứ mình thích: Nếu trẻ không chịu ăn, không đánh răng, không học bài… bố mẹ nên áp dụng hình phạt này để trẻ hiểu rằng nếu con không hoàn thành nhiệm vụ của mình thì con sẽ không được phép làm những điều mình thích.
7. Phạt bằng cách tịch thu những món đồ yêu thích của con: Nếu con vứt đồ đạc lung tung, không chịu dọn dẹp đồ chơi, bố mẹ có thể phạt con bằng cách này để con biết rằng nên giữ gìn những đồ đạc mà mình yêu thích nếu không thì con sẽ không được phép chơi những đồ đó nữa.
